Ժան-Լյուկ Գոդար | Jean-Luc Godard


ԴԵԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ԻՆՔՆԱՆԿԱՐ

      Նրան պատկանում էր հույսը, բայց տղան չգիտեր՝որն է ամենից կարևորը, ու՞մ է պատկանում ինքը, այդ ի՞նչ մութ ուժ է, որ իշխում է իր վրա:
       Սովորաբար դա սկսվում է այսպես. սկզբում գալիս է մահը, և այդ ժամանակ մենք սգաշոր ենք հագնում:  Ինքս էլ  հաստատ չգիտեմ՝ ինչու, բայց ես հակառակն եմ անում: Սկզբում  սգազգեստն եմ հագնում, բայց մահը չի գալիս ո՛չ Փարիզի փողոցներում, ո՛չ էլ  Ժնևյան լճի ափին: 

       Խոչընդոտներն իրենք իրենց են գալիս: Դա է կյանքը: Գուցե սա կարող է բացատրել իմ կոտրված տեսքը այս լուսանկարում, կոտրված, բայց  ոչ  նրա համար, որ  ես պարզապես ապտակ եմ կերել  և հոդախախտվել եմ:  Ոչ, ես արդեն սուգը կրել եմ ինձ վրա, այն իմ հավատարիմ ու միակ ուղեկիցն է… ու ես կասկածում, եմ, որ իմ հոգին սայթաքել է մարմնիցս և որ այն հեռացել է ՝մոռանալով մեկնել ձեռքը:
      Լսում եմ, այո: Բայց դժվար է, դա մշակույթի պատմությունն  է, որ նրանք բոլորը խառնում են արվեստի հետ, ես այնպես եմ ցավում, որ լատիներեն չգիտեմ՝ ավելի պարզ արտահայտվելու համար…
      Այսպիսով, կա կանոն, և կան բացառություններ: Կանոնը մշակույթն է, ոչ, մշակույթն է կանոնը, և այն դրա մի մասն է, իսկ բացառությունները արվեստն են, դրանք արվեստի մի մասն են: Ամեն բան արտահայտում է կանոնը՝ սիգարետը, համակարգիչը, վերնաշապիկը, հեռուստատեսությունը, տուրիզմը, պատերազմը, բայց ոչ մարդը:  Ոչ ոք չի բարձրաձայնում բացառությունները: Այն անարտահայտելի է: Այն գրված է՝ Ֆլոբեր, Պուշկին, Դոստոևսկի, այն ստեղծագործված է՝ Մոցարտ, Գերշվին, այն պատկերված է՝ Սեզան, Վերմեր, այն նկարահանված է՝ Անտոնինի, Վիգո, կամ էլ այն պարզապես ապրված է, և այդ դեպքում այն կյանքի արվեստն է՝ Սրեբերիկա, Սարաևով, Մոստար…
       Կանոն է ցանկանալը, որ մահը բացառություն լինի, իսկ մշակութային Եվրոպայի համար կանոն է  դեռևս ծաղկող արվեստի մահվան կազմակերպումը…

      Պատկերը պարզապես մտքի արացոլումն է: Այն չի կարող ծնված լինել համեմատությունից, այլ ավելի շուտ  այն իրարից հեռու երկու իրականությունների թողած հետքն է, և կապը այդ իրականությունների  միջև գլխավորապես լինում են հեռավոր, բայց ճիշտ, ավելի ուժեղ,  քան հենց ինքը՝պատկերը:  Երկու իրար չկապվող իրականություններ չեն կարող ամբողջությամբ կցվել իրար. պատկերը չի ստացվի, որովհետև երկու հակառակ իրականություններ կլինեն միասին, բայց չեն միավորվի: Պատկերը ուժեղ է ոչ նրա համար, որ դաժան է կամ ֆանտաստիկ, այլ որովհետև մտքերի միավորումը հեռավորության միջև   է  ու ճշմարիտ:

      Օ՜, ինչպիսի անկայուն կապ անգիտակից վիճակի, երբ ինչ-որ մեկին հայտնի է  երկու այնպիսի գոյություններ, որի մեջ հավասարակշռվում է ապրողը…
      Բյուրեղապակին և փոշին նույնպես արտահայտում են  մեռածների ողբերգությունը, որոնք իմ ծնողների սերնդակիցներն են… Բյուրեղապակյա գիշեր և մառախուղ  փոշուց…
      Կարելի՞ է արդյոք ասել, որ այնտեղ, որտեղ չկա կասկած, չկա նաև իմացություն:
      Երբ մենք ինքներս մեզ ենք նկարագրում, մենք խոսում ենք ավելի շատ, քան կցանկանայինք: Մենք մտածում ենք, որ  ասում ենք այն, ինչ անձնական է, մինչդեռ իրականում մենք խոսում ենք համընդհանուր բաներից:
      Երբ ես ասում եմ՝ «Ես մրսում եմ», այդ ես եմ, բայց նա, ում լսում են, ես չեմ: Ես անհետանում եմ խոսքի այդ երկու վայրկյանների ընթացքում, այն ամենը, ինչ ինձնից մնում է, մարդն է, ով մրսում է, և այդ մարդը պատկանում է բոլորին:

       Լեզվի մեջ ես  չեմ կարող  լռություն պահպանել: Խոսելով՝ ես ինձ նետում եմ չերևացող, մի խորթ վայր և պատասխանատվություն եմ կրում դրա համար: Ես պետք է դառնամ համընդհանուր:

      Անցյալին պատկանելը ինձ նույնքան հաճույք է պատճառում, որքան չպատկանելը:
      Ես պետք է հաշվի նստեմ խոնարհության հետ, զգուշության ու  սեփական մարմնի միջակության հետ, համընդհանուրի հետ, որի մեջ  անզգուշորեն նետում եմ ինձ: Ահա իմ միակ հնարավորությունը, միակ պատգամը:

      Ես ասացի, որ սիրում եմ, ահա շփումը: Հիմա ես պետք է ինձ զոհ մատուցեմ, որ իսկապես կարողանամ սիրել գոյությունը երկրագնդի վրա:  Իսկ հետո՝ այս երկար սխեմայի վերջում, ես կդադարեմ լինել  նա,  ով սիրում էր: Դա նշանակում է, որ ես կվաստակեմ անուն, որն ինքս էի ինձ տվել:
      Մեկը, ով ոչ շատ, ոչ քիչ… լավը չէ ուրիշներից, բայց ուրիշներն էլ լավը չեն իրենից:
            
1995թ.

ռուսերենից թարգմ. ՄԵՐՐԻ ՄԿՐՏՉՅԱՆԸ



1 comment:

  1. Ընտիր էր, իրոք ուրիշ մտածողություն լրիվ, կարելիա շատ կարդալ ու իրա ֆիլմերը ավելի շատ նայել

    ReplyDelete