Բանաստեղծ Հասմիկ Սիմոնյանի մոնոլոգը ընկերների, փողի, ամոթի, սիրո ու կրկնվող երազների մասին
փողը
ընկերներս
Լոնդոնի մի թանգարանում մի կոլաժ կար` վառված գրքերով. վերնագրի տակ երկար-բարակ նկարագրություն էր, որտեղ մոտավորապես ասվում էր՝ յուրաքանչյուր մարդ գիրք է, ու ամեն մեռնող մարդ, որին չես հասցրել ճանաչել, չկարդացած գիրք է: Ափսոսացի, որովհետև չգիտեմ՝ ինչպես են խնամում մարդկանց, կապերը, ծանոթությունները. մեկ-երկու հարազատ ընկեր ունեմ, մի քանի մտերիմ, մի խումբ գրչակիցներ, արվեստասերների ու -գետների կոկիկ, ոչ մեծ բանակ և ծանոթների հսկա զանգված, որոնց մեծ մասի անունները չեմ հիշում: Գիրք չկարդացող մարդկանց հետ ֆիզիկապես չեմ կարողանում շփվել: Չկարդացած հայացքի դատարկության մեջ հենվելու տեղ չեմ գտնում:
Դրամը մեծ մանրուք է, որ մարդիկ առօրյայի պարապը լցնելու նպատակ ունենան: Իմ դեպքում փող աշխատելու ժամանակահատվածը իմ ընթերցանության թշնամին է, բանաստեղծությունս սպանող մի բան: Մարկեսն ասում էր՝ ես փող ունեցող աղքատ մարդ եմ, ես ասում եմ՝ ես փող չունեցող հարուստ մարդ եմ:
անճաշակություն
Ֆրանկֆուրտաբնակ դաշնակահար Դիանա Սահակյանի հետ Շումանի «Թիթեռնիկներ» օպերայի մասին էինք խոսում: Բաղրամյանով իջնելիս ճամփեզրի աժդահա թիթեռին տեսանք ու լռեցինք՝ հասկանալով, որ Շումանն այն տեսներ, հաստատ իր սիրունագույն օպերայի համար մի ուրիշ նուրբ վերնագիր կընտրեր:
Ֆրանկֆուրտաբնակ դաշնակահար Դիանա Սահակյանի հետ Շումանի «Թիթեռնիկներ» օպերայի մասին էինք խոսում: Բաղրամյանով իջնելիս ճամփեզրի աժդահա թիթեռին տեսանք ու լռեցինք՝ հասկանալով, որ Շումանն այն տեսներ, հաստատ իր սիրունագույն օպերայի համար մի ուրիշ նուրբ վերնագիր կընտրեր:
իմ քաղաքը
Միլլերը գրում էր՝ աշխարհը փոքրացել է, մի թաղի չափ դարձել: Փարիզի մասին էր գրում, բայց հաճախ Երևանում ես նույն զգացողությունն եմ ունենում: Երևանը փոքրացել, Մեծ կենտրոնի չափ է դարձել, որին անվերջ բտում են տարատեսակ շինություններով: Մեծ կենտրոնը ոնց որ Երևանի մարմնից հանած տաք սիրտ լինի՝ դեռևս տրոփող: «Հանրակացարան» բանաստեղծությանս մեջ մի տող ունեմ.
սիրտս ավգյան ախոռ է, Հերակլես չկա,
սիրտս անմաքրել տուն է՝ անմամա ու անպապա…
Միլլերը գրում էր՝ աշխարհը փոքրացել է, մի թաղի չափ դարձել: Փարիզի մասին էր գրում, բայց հաճախ Երևանում ես նույն զգացողությունն եմ ունենում: Երևանը փոքրացել, Մեծ կենտրոնի չափ է դարձել, որին անվերջ բտում են տարատեսակ շինություններով: Մեծ կենտրոնը ոնց որ Երևանի մարմնից հանած տաք սիրտ լինի՝ դեռևս տրոփող: «Հանրակացարան» բանաստեղծությանս մեջ մի տող ունեմ.
սիրտս ավգյան ախոռ է, Հերակլես չկա,
սիրտս անմաքրել տուն է՝ անմամա ու անպապա…
իմ մասին
Մարդիկ փոքր մրջյուններ են, մկնիկներ: Ես մկների ու մրջնիկների լեզուն չգիտեմ ու չեմ հասկանում, թե իմ մասին ինչ են ասում նրանք: Ծորակից առատորեն հոսող ջուրը շատ ավելի ազնիվ զրուցակից է, քան մարդու ենթադրյալ խոսքը, որ մաքրել չգիտի ո՛չ ներսը, ո՛չ դուրսը:
Մարդիկ փոքր մրջյուններ են, մկնիկներ: Ես մկների ու մրջնիկների լեզուն չգիտեմ ու չեմ հասկանում, թե իմ մասին ինչ են ասում նրանք: Ծորակից առատորեն հոսող ջուրը շատ ավելի ազնիվ զրուցակից է, քան մարդու ենթադրյալ խոսքը, որ մաքրել չգիտի ո՛չ ներսը, ո՛չ դուրսը:
հագուստը
Ֆրիդա Կալոն մի կարճ ժամանակ ապրում էր Նյու Յորքում, որտեղից հաճախակի կարոտած նամակներ էր գրում իր մոտ ընկերուհուն՝ Իսաբելին: Մի նամակում պատմում էր տեղացի կանանց մասին, որոնք փորձում են նմանակել իրեն, հագնվել իր պես և նմանվում են կաղամբների: Ես հագնում եմ այն, ինչ մարմինս իրեն օտար չի համարում ու կեղևի մեջ չի զգում իրեն:
Ֆրիդա Կալոն մի կարճ ժամանակ ապրում էր Նյու Յորքում, որտեղից հաճախակի կարոտած նամակներ էր գրում իր մոտ ընկերուհուն՝ Իսաբելին: Մի նամակում պատմում էր տեղացի կանանց մասին, որոնք փորձում են նմանակել իրեն, հագնվել իր պես և նմանվում են կաղամբների: Ես հագնում եմ այն, ինչ մարմինս իրեն օտար չի համարում ու կեղևի մեջ չի զգում իրեն:
իմ ուսուցիչը
Ուսուցիչներ չունեմ, բայց երբ խորհրդի կարիք եմ ունենում, գնում եմ ջրերի մոտ, փորձում եմ սովորել քարերից, իմ սեղանին աճող կանաչ բույսից, ձյան տակ մի ամբողջ ձմեռ ապրած փտած տերևներից, բողբոջներից, որ տերև դառնալու ուժ են գտել, անաղմուկ բաների մոտ եմ գնում, պարզ տեղեր:
Ուսուցիչներ չունեմ, բայց երբ խորհրդի կարիք եմ ունենում, գնում եմ ջրերի մոտ, փորձում եմ սովորել քարերից, իմ սեղանին աճող կանաչ բույսից, ձյան տակ մի ամբողջ ձմեռ ապրած փտած տերևներից, բողբոջներից, որ տերև դառնալու ուժ են գտել, անաղմուկ բաների մոտ եմ գնում, պարզ տեղեր:
sorry
Ես հիշում եմ մարդկանց, որոնք երկու բառը մեկ ներողություն էին խնդրում՝ կրկնելով՝ սորի, օ՜հ, սորի: Սառը մետաղի պես բառեր էին, շնչելու պես ասվող, շնչելու նման չմտածված: Կուզեի շնչելու պես չմտածված էդ նրբանկատությունը մեզանում էլ լիներ:
Ես հիշում եմ մարդկանց, որոնք երկու բառը մեկ ներողություն էին խնդրում՝ կրկնելով՝ սորի, օ՜հ, սորի: Սառը մետաղի պես բառեր էին, շնչելու պես ասվող, շնչելու նման չմտածված: Կուզեի շնչելու պես չմտածված էդ նրբանկատությունը մեզանում էլ լիներ:
սեր
Ես սիրում եմ կոկորդիլոսին: Ահա թե ինչ կասեմ:
Ես սիրում եմ կոկորդիլոսին: Ահա թե ինչ կասեմ:
դանդաղ պարտություն
Կործանվելու ամենակարճ ճանապարհը չգիտեմ, բայց գիտեմ ամենակարճ կենսագրականների մրցույթում հաղթած ֆրանսուհու գրածը. «Նախկինում ես ունեի հարթ մաշկ և ճմռթված շրջազգեստ, իսկ հիմա ճիշտ հակառակն է»:
Կործանվելու ամենակարճ ճանապարհը չգիտեմ, բայց գիտեմ ամենակարճ կենսագրականների մրցույթում հաղթած ֆրանսուհու գրածը. «Նախկինում ես ունեի հարթ մաշկ և ճմռթված շրջազգեստ, իսկ հիմա ճիշտ հակառակն է»:
նույն երազը
Մի ժամանակ երազների օրագիր էի պահում, հետո սկսեցի շփոթել` ինչն եմ տեսել երազում, ինչն իրականում է եղել: Ասենք՝ տվյալ մարդուն ես երազում տեսա, խոսեցի այսինչի մասի՞ն, թե՞ իրականում էինք հանդիպել:
Իրականում բարձրությունից վախենում էի ու եմ, բայց հետո երազներում սկսեցի հաճախակի թռչել, մի քանի անգամ էլ երազում բարձրահարկ շենքից ընկա ցած ու չմեռա ու հիմա բարձրությունը սիրում եմ վախենալու չափ: Ափսոսում եմ, որ հեծանիվ քշել չսովորեցի. երազներում և՛ հմուտ վարորդ եմ, և՛ կարգին հեծանիվ եմ քշում:
Մի ժամանակ երազների օրագիր էի պահում, հետո սկսեցի շփոթել` ինչն եմ տեսել երազում, ինչն իրականում է եղել: Ասենք՝ տվյալ մարդուն ես երազում տեսա, խոսեցի այսինչի մասի՞ն, թե՞ իրականում էինք հանդիպել:
Իրականում բարձրությունից վախենում էի ու եմ, բայց հետո երազներում սկսեցի հաճախակի թռչել, մի քանի անգամ էլ երազում բարձրահարկ շենքից ընկա ցած ու չմեռա ու հիմա բարձրությունը սիրում եմ վախենալու չափ: Ափսոսում եմ, որ հեծանիվ քշել չսովորեցի. երազներում և՛ հմուտ վարորդ եմ, և՛ կարգին հեծանիվ եմ քշում:
հեռանալ
Պետք է հեռանալ՝ ձյան վրա հետքեր չթողնելով: Ես գնում եմ մնալու նման: Չեմ սիրում մարդկանց, որոնք մնում են գնալու պես: Էմիլ Սիորանն ասում էր՝ միայն Աստված ունի մեզ թողնելու առավելությունը, մարդիկ կարող են միայն լքել:
Պետք է հեռանալ՝ ձյան վրա հետքեր չթողնելով: Ես գնում եմ մնալու նման: Չեմ սիրում մարդկանց, որոնք մնում են գնալու պես: Էմիլ Սիորանն ասում էր՝ միայն Աստված ունի մեզ թողնելու առավելությունը, մարդիկ կարող են միայն լքել:
ձախողակներ
Պետք չէ հավատալ մարդկանց, որոնք ասում են՝ լավ գրականություն չկա, փնտրեցի հայ ժամանակակից գրականություն, չգտա, ուզում էի կարդալ, ժամանակ չեղավ: Նրանք ձախողակներ են: Ընդհանրապես, գիրք չկարդացող մարդիկ ձախողակներ են և նման են սենյակում աճած բույսի, որն իր թաղարից դուրս ուրիշ հող չի տեսել, անտառի մասին չի երազել, հողագնդի մասին չգիտի:
Պետք չէ հավատալ մարդկանց, որոնք ասում են՝ լավ գրականություն չկա, փնտրեցի հայ ժամանակակից գրականություն, չգտա, ուզում էի կարդալ, ժամանակ չեղավ: Նրանք ձախողակներ են: Ընդհանրապես, գիրք չկարդացող մարդիկ ձախողակներ են և նման են սենյակում աճած բույսի, որն իր թաղարից դուրս ուրիշ հող չի տեսել, անտառի մասին չի երազել, հողագնդի մասին չգիտի:
մահ
Կուզեի մահից հետո հանդիպել բոլոր իմ սիրած արվեստագետներին, ու ցանկալի է՝ լեզվական խնդիր չլիներ: Ինձ թվում է՝ ես արդեն մեռել եմ: Դեռ 2012 թվականին եմ մեռել: Ու քանի որ շատ հստակ էի զգում, բլոգումս՝ կենսագրության բաժնում, էդպես էլ նշեցի՝ 2012 թ. մահացել է: Մարտին ծնունդս էր, «Երկիր» թերթը շնորհավորել էր, հետո որոշ մարդիկ հայտնվել էին էդ բաժնում ու տեսել, որ վաղամեռիկ պոետի հետ գործ ունեն, ցավակցական նամակներ էին ուղարկել լրագրողին: Ափսոսում եմ միայն, որ մեռնելու դեպքում չեմ կարողանա գիրք կարդալ:
կուզեի
Կարծում եք՝ հե՞շտ է ապրել մի երկրում, ուր գրքի հանդեպ հետաքրքրություն առաջացնելու համար ասում են՝ գիրք կարդալը սեքսուալ է, որտեղ մի քանի գրախանութ կա, որտեղ եթե ընթերցող էլ կա, ապա գիրք գնելու հնարավորություն միշտ չէ, որ ունի: Հեշտ չէ ապրել մի երկրում, որտեղ ամե ինչը ամոթ է. չամուսնացած, մենակ ապրելն ամոթ է, գիրք կարդալն ամոթ է, սեքսով զբաղվելն ամոթ է, սիրելն ամոթ է, փոփոխությունների գնալն ամոթ է, հեղափոխությանը մասնակցելն ամոթ է, գրողը տանի, մեր երկրում, խոշոր հաշվով, ապրելն ամոթ է: Ու մենք արտագաղթում ենք կա՛մ արտասահման, կամ «Facebook»:
newmag 2014
Կուզեի մահից հետո հանդիպել բոլոր իմ սիրած արվեստագետներին, ու ցանկալի է՝ լեզվական խնդիր չլիներ: Ինձ թվում է՝ ես արդեն մեռել եմ: Դեռ 2012 թվականին եմ մեռել: Ու քանի որ շատ հստակ էի զգում, բլոգումս՝ կենսագրության բաժնում, էդպես էլ նշեցի՝ 2012 թ. մահացել է: Մարտին ծնունդս էր, «Երկիր» թերթը շնորհավորել էր, հետո որոշ մարդիկ հայտնվել էին էդ բաժնում ու տեսել, որ վաղամեռիկ պոետի հետ գործ ունեն, ցավակցական նամակներ էին ուղարկել լրագրողին: Ափսոսում եմ միայն, որ մեռնելու դեպքում չեմ կարողանա գիրք կարդալ:
կուզեի
Կարծում եք՝ հե՞շտ է ապրել մի երկրում, ուր գրքի հանդեպ հետաքրքրություն առաջացնելու համար ասում են՝ գիրք կարդալը սեքսուալ է, որտեղ մի քանի գրախանութ կա, որտեղ եթե ընթերցող էլ կա, ապա գիրք գնելու հնարավորություն միշտ չէ, որ ունի: Հեշտ չէ ապրել մի երկրում, որտեղ ամե ինչը ամոթ է. չամուսնացած, մենակ ապրելն ամոթ է, գիրք կարդալն ամոթ է, սեքսով զբաղվելն ամոթ է, սիրելն ամոթ է, փոփոխությունների գնալն ամոթ է, հեղափոխությանը մասնակցելն ամոթ է, գրողը տանի, մեր երկրում, խոշոր հաշվով, ապրելն ամոթ է: Ու մենք արտագաղթում ենք կա՛մ արտասահման, կամ «Facebook»:
newmag 2014
No comments:
Post a Comment