ԵՐԵՔ ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ ԳԻՐՔ

Հասմիկ ՍԻՄՈՆՅԱՆ

Երբ անհաջողություններ եմ ունենում կամ անլուծելի թվացող տհաճություններ, փոքրիկ տոներ եմ ստեղծում ինքս ինձ համար և ինձ թույլ եմ տալիս շռայլումներից լավագույնը՝ վերընթերցումի շռայլությունը: Գրքերը կարդում եմ մատիտանշումներ անելով, ընդգծելով, սրբագրելով, ուրախ կամ տխուր ժպիտներ դնելով, մեկնաբանություններ թողնելով, որոշ ժամանակ անց իմ իսկ մեկնաբանության հետ չհամաձայնող կամ թանձրաշերտ ընդգծում-հաստատումով, մի խոսքով՝ տոնն ապահովված է:
Ինչպես հասկացաք՝ շաբաթս լավը չէր:
Նորից թերթեցի Լորկայի «Արվեստի մասին» գիրքը, ռուսալեզու հրատարակություն է, 1971թվի: Գրքում ներառված են հոդվածներ, վերլուծություններ, նամակներ, և կա Ռուբեն Դարիոյին նվիրված մի միջոցառման բացման խոսք, որ փոխլրացնելով մեկմեկու` Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկան ու Պաբլո Ներուդան քեզ ակամայից սիրել են տալիս Ռուբեն Դարիո մեծություն պոետին:
Բացեցի Գիյոմ Ապոլիների «Բլուրները»՝ Աբրահամ Ալիքյանի թարգմանած, հիշեցի զավեշտալի պատմությունը, թե ինչպես է Գիյոմը մեղադրվում Լուվրից Մոնա Լիզայի նկարը գողանալու համար, ինչպես է բանտում մի երկու օր մնում և արդյունքում, բանտից դուրս գալուն պես, գրում է իմ ամենասիրած գործերից մեկը՝ «Զոնա» պոեմը`
…Ըմպած կյանքդ ինչքան նման է բարկ օղու:
Դու քայլում ես դեպի Օտյոյ: Դու ուզում ես
ոտքով գնալ այս գիշեր տուն:
Գվինեի և օվկիանյան քո կուռքերի
մեջ մտնել քուն:

Հիսուսներ են այդ կուռքերը, թեև,
իրոք, այլ տեսք ունեն և դավանանք:
Մութ հույսերին զիջող մեկ-մեկ
հիսուսներ են բոլոր նրանք:
Մնաս բարով: Մնաս բարով:
Արև՝ կտրած պարանոցով:
Նորից կարդացի Հենրիկ Էդոյանի «Հետգրությունը» (2001 թ.) փառահեղ գիրքը, որի մասին ինչ էլ ասեմ, նշանակում է չասել ոչինչ, և առհասարակ սիրած գրքերի ու սիրած մարդկանց մասին պետք է քիչ խոսել: «Ճանապարհի երգեր» շարքում մի բանաստեղծություն կա կնոջ մասին, ում սրտի մեջ մի դեմք կար, որին կինը փայփայել էր տարիներ շարունակ, խնամել մարմարե քանդակի պես այդ մեռած դեմքը: Եվ ահա այս կինը վերածվել էր թանգարանի՝ ինքն էլ չիմանալով այդ մասին: Հիշեցի Վիսլավա Շիմբորսկայի մի բանաստեղծություն թանգարանի մասին, ուր ասում էր, որ այստեղ՝ թանգարանում, արքայական շքեղ ձեռնոցը հաղթել է թագավորին, կոշիկը հաղթել է մարդուն, սաղավարտը՝ զինվորին, և այլն:
Ես կուզենայի, որ ինձ գիրքը հաղթեր, մանավանդ որ հիմնականում մեզ են ապրում, ոչ թե մենք ենք ապրում, ուրեմն ես կուզենայի լինել կին, ով կվերածվի թանգարան-գրապահոցի, և ում ներսում, սակայն, կշարունակեն ապրել գրքերը՝ ընդգծված մատիտով, կիսատ կարդացած, աշխույժ մակագրություններով, մատներիս հետքը էջերին, մի երկու կարճ մազ՝ թերթերի արանքում:

Գրական թերթ 2014