Արարատ Մկրտումյան

(1957-1988թթ.)

·

Չէ, ինչո՞ւ հարբած,

պարզապես գինի էր և շատ էր,

և ամեն անգամ քո կենացն էր լսվում,

և ամեն անգամ դու չէիր լսում:

Պարզապես տարածություն էր, որ հարկավոր էր... խմել:

Որ հարկավոր էր խմել և հասնել քեզ:

Եվ հասնել... և լռել:

Չէ, ի՞նչ կարոտ,

պարզապես դու չես հերիքում,

անընդհատ չես հերիքում,

էլ երբեք չես հերիքում,

էլ երբեք չես հերիքում

իբրև ներկայություն

և մոտեցող ձեռք:

Չէ, ի՞նչ սեր,

պարզապես դու փակում ես աչքերդ,

որ ես երազ տեսնեմ,

քայլում ես, որ ես հոգնեմ.

ծնվում ես, որ շարունակվեմ.

հիվանդանում ես, որ ինձ համար բժիշկ կանչեն,

ասում ես` գարուն է,

որ ճերմակ ծաղկաբուրմունք հնչի իմ աչքերում,

ժպտում ես, որովհետև ինձ սազում է,

ծիծաղում ես, որ մարդիկ իմ մասին ասեն` ուրախ մարդ է,

հագնվում ես, որ ես չմրսեմ,

արձակում ես կոճակներդ,

որովհետև ես եմ շոգում...

...Ապրիր,

թե չէ մարդիկ դժվարությամբ կտանեն

իմ աճյունը ծառերի միջով:

Pablo Picasso. La Vie (Life)

ՀՈՐՍ

Երեկոն մայիսյան էր և անձրևոտ,

դու մենակ էիր

և ծննդատան առաջ

ետուառաջ քայլելով մտածում էիր,

որ արու զավակները

չպետք է ծնվեն անձրևոտ մի օր,

թե չէ շատ կսիրեն արեգակին,

թե չէ... կվառվեն:

Դու մենակ էիր,

և հեռու էր Լեռը,

և մտածեցիր,

որ քո որդին անպայման կունենա

Անունը Լեռան,

և տխրությամբ հասկացար,

որ նա էլ մենակ կլինի

քեզ նման

և Լեռան պես

...Դու որդուդ հետ էիր,

և քո որդու հայրը

չուներ հայր,

և ծննդատան առաջ,

ետուառաջ քայլելով,

հանկարծ նայեցիր աչքերի մեջ որդուդ

և հասկացար,

որ նա էլ շատ է ուզում

ունենալ որդի,

որ... չկորցնի քեզ:

ՍԵՐ

Ասել է թե`

արթնացել ես այսօր,

որ վաղը հիշես,

թե ինչ էիր անելու երեկ:

Ասել է թե`

երկու խնձորներից

քեզ չի հերիքում

երրորդը

և անընդհատ թվում է, որ այդ պահին

մեկը տրոփում է

քո մասին:

Ասել է թե`

փողոցի շներն անգամ

քեզ ճանաչում են

և «բարև» են հաչում,

որ չմոռանաս

սովորականի պես

ծխախոտ վառել

և շարունակել կիսատ զրույցդ:

Ասել է թե`

արթնանում ես կեսգիշերին

և վախով հասկանում,

որ գիշերուկես է արդեն

ինչ

չես տեսել նրան:

·

Մեր բաժանումը ինձ սովորեցրեց

քո հետքերը փնտրել միայն

հայտնության մեջ իմ կորուսյալ

պատրանքների

և լոկ այնտեղ,

որտեղ չկաս

ու չես եղել մինչև անգամ:

Մեր բաժանումը ինձ սովորեցրեց

քեզ հիշելիս

հիշողության մեհյաններում

հեթանոսվող գիշերներին զոհ մատուցել:

Մեր բաժանումը ինձ հիշեցրեց

մեր հիշողության մեհյաններում հեթանոսվող գիշերներին

զոհ մատուցել`

Pablo Picasso. The Absinthe Drinker

քրիստոնյա մի բաժակ սուրճ,

անքնություն,

խաչված մի ցանց պատկերազարդ

և քեզ երբեք չհիշելու ջանքեր

իզուր:

Եվ հիշելով քո շուրթերի գգվանքը գիրգ`

ցնորածիր նախկին տենդով

ջերմ համբուրել

տաք շուրթերը

ծխախոտի

և ծխի անգո քուլաների մեջ

որոնել ինչ-որ պատրանք մնայուն:

Ես սովորեցի աշխարհին նայել

առանք քո աչքերի,

քո ժպիտով չժպտալ մարդկանց

Եվ չփնտրել քո խենթությամբ

անհայտ արահետներ:

Ես սովորեցի փողոցներում

Չորոնել քո հայացքի տաքությունը`

ծարավ մոլեգնությամբ:

Ես հասկացա,

որ ամենից քիչ

ինքներս հենց մենք գիտենք

և այդ պատճառով

մենք մեզ փնտրում ենք ուրիշների մեջ,

իսկ երբ որ գտնում ենք ինչ-որ չափով`

միայն կորուստն է դրանից դառնում ծանր ավելի...

Եվ հասկացա,

որ այն չափազանց ճշմարիտ է

բարձր ասելու համար

(իսկ մենք սիրում ենք գեղեցիկ ստեր),

Pablo Picasso. The girl in chemise

որ այս ամենը կարելի է

լոկ հասկանալ

և հանկարծ... լռել,

և բաժանվել կարելի է...

չբաժանվելով,

ինչպես և սիրել... չսիրելու պես

և համուրել կարելի է... (նույնիսկ համբուրել)

խղճալու նման...

և ես հիմա

սովորում եմ

բաժանվելով

չբաժանվել...

...այսինքն` իսկապես

բաժանվել քեզնից...

ՊԱՏԱՀԱՐ

Օրը սովորական է,

ինչպես ժամացույցի միալար չխկչխկոցը

հոգսի և պարտականության ճկուն ողնաշարում:

Եվ տղամարդիկ ելնում են անկողնուց,

շտապ հագնվում են,

շտապ նախաճաշում,

հապճեպ համբուրում են քնած երեխաներին,

մի թեթև կսմթում են

իրենց կնոջ այտը

և շտապում գործի...

Եվ լուրջ-ինքնավստահ,

և լուրջ-մտազբաղ,

և լուրջ-գործնական

գլորվում է օրը

տղամարդկանց ուսերի վրայով:

Եվ հանկարծ տղամարդկանցից մեկը,

չգիտես ինչու, հիշում է,

որ ինքը հարևանի աղջկան համբուրելիս

բարձրացել էր թաթերին,

և շունչը կտրվում էր...

Եվ հանկարծ տղամարդկանցից մեկը,

չգիտես ինչու, հիշում է,

որ ինքը սիրում էր պեպենոտ մի աղջկա,

որը 14 տարեկանում վթարի ենթարկվեց

և մեռավ...

Եվ հանկարծ տղամարդկանցից երրորդի

աչքերը սառում են,

և նա շփոթված ծխախոտ է փնտրում

գրպաններում...

և հանկարծ...

և տղամարդկանցից շատերը...

և հանկարծ...

և բոլոր տղամարդիկ...

Եվ քիչ հետո

քաղաքը լցվում է պարապ տղամարդկանցով,

որոնք շփոթված են ու տխուր,

Pablo Picasso. The Frugal Repast

որոնք ծխախոտ են ճմռում գրպաններում

և քիչ է մնում <<Դու ողջ լինես>> ասեն`

իրար ձեռք սեղմելով...

Եվ բոլորը միասին քայլում են

դեպի գարեջրատուն,

որտեղ գարեջուրը դառն է,

ծխախոտը` կծու,

և բոլորը միասին են,

և միասին լինելը հեշտ է...

Եվ հետո շփոթված ու տխուր,

և հետո առանձին ու տխուր

շտապում են տուն`

իրենց երեխաներին համբուրելու

և սպասելու իրենց կանանց,

որոնք շփոթված ու տխուր

հավաքվել են ինչ-որ սրճարանում

և ինչ-որ բան են հիշում,

և ինչ-որ բան են հիշում,

և ինչ-որ բան են հիշում...

·

-Ամենադժվարը բաժանման առաջին օրերն են, -

հանգստացնում է տղան`

աղջկա մազերը շոյելով:

-Չէ, միշտ էլ դժվար կլինի

մինչև քո վերադարձը, -

լացակումած բողոքում է աղջիկը:

...-Ծառ,

հիշեցրու նրանց,

որ ամենադժվարը

այդ խոսքերը

հետո հիշելն է:

Տեսնել Արարատ Մկրտումյանից այլ հրապարակումներ

Արարատ Մկրտումյան. Մի հայրենիք ավելի